scroll

Τετάρτη 28 Νοεμβρίου 2012

Εσθλός σημαίνει...

Δεν υπάρχει καλύτερη συντροφιά από ένα ποιοτικό βιβλίο. Πόσο μάλιστα όταν το βιβλίο αυτό είναι ένα από τα υπέροχα πονήματα του Δημήτρη Λιαντίνη. Μελετώντας για μια ακόμα φορά το "Homo Educandus" θυμήθηκα αυτή την υπέροχη έννοια που περικλείεται στη λέξη "Εσθλός".

Ετυμολογικά προέρχεται από τη ρίζα "ΕΣ", ειμί (εσμί). Όμως σε αυτό το κείμενο σημασία θα δωθεί στη φιλοσοφική και ποιητική του διάσταση. Αυτό πρέπει στην έννοια αυτή.

Τη στιγμή που ένας από τους σημαντικότερους νεώτερους Έλληνες, ένας Ελληνοέλληνας σαν το Δάσκαλο Δημήτρη Λιαντίνη, ασχολήθηκε με την έννοια αυτή, τοποθετώντας τη μάλιστα στη σωστή και κορυφαία βάση της, το μόνο που χρειάζεται είναι απλά να παραθέσω το γραπτό του.

    "Εαν υποτεθεί ότι καθάρισε κάποιος το ιδεώδες του εσθλού από την αρνητική συνοδεία όλων των συναυξητικών του στοιχείων, μπορεί άραγε να το περιγράψει θετικά;
    Τί λογής είναι η ψίχα που μας δίνει τον άρτο - το "ψωμί" του Μακρυγιάννη και το "ψίχαλο" του Σολωμού - εαν κερδίσαμε το σταρόσπυρο, αφού βοτανίσαμε το γέννημα, λιχνίσαμε τα άχυρα, κοσκινίσαμε την ήρα και κρησαρίσαμε τα πίτουρα;
    Τι λογής είναι το φιλέτο του ευγενικού ξύλου της καρυδιάς με τα εβένινα κύματα και τα ανεξίτηλα νερά; Και ποιός πυροφύλακας, προτού γίνει αποκαϊδι το δάσος, μπορεί να περιγράψει το λαμνί της φωτιάς;
    Να ζείς με πλήθουσα τριγύρω σου σιωπή, και τα λόγια σου όταν χρειάζουνται, να πέφτουν μετρημένα σαν τις καμπανιές της Μεγάλης Παρασκευής.
    Να γελάς όταν τα πράγματα γίνουνται απότομα σοβαρά, και στο βουβό σχήμα των προσώπων γράφεται μια πολύ μακρυνή προσδοκία. Έτσι που να φαίνεται ότι υπάρχει το βάθος.
    Και να θλίβεσαι όταν το γελοίο διατρέχοντας όλα τα στάδια της έκφρασής του φτάνει στο αδιέξοδο: ντρέπεται δηλαδή τον ίδιο τον εαυτό του.
    Το ελεγείο που θα γράψεις, όταν πεθάνει το μικρό σου παιδί, μπορεί να 'ναι μεγάλο. Δε μπορεί όμως παρά να 'ναι λευκό. Σαν το μάρμαρο. Ακόμη και ο τίτλος περισσεύει. "Ο Τάφος" λ.χ. που έβαλε ο Σολωμός.
    Να σέβεσαι ένα δέντρο περισσότερο από ένα βιβλίο. Ακόμη κι όταν το τελευταίο είναι οι Ωδές του Κάλβου. Κι αν δεις ένα μικρό μυρμήγκι να τραβάει στη δουλειά του, είναι χρήσιμο να συλλογιστείς ότι το έργο που κάνει δεν είναι μικρότερο από μια σπουδαία αγόρευση του μεγάλου Βενιζέλου στη Βουλή.
    Το δικαστήριο να θυμάσαι πως είναι τόπος, όπου αισθάνεται πολύ αδέξια ο θεός. Γι' αυτό άλλωστε οι άνθρωποι, από κάποιο ένστικτο ενοχής σπρωγμένοι, κάθε φορά που το συγκροτούν, αισθάνουνται την ανάγκη να τον εξορκίζουν.
    Να πίνεις το νερό της πηγής για να ξεδιψάς, και το κρασί του ληνού για να στηλώνεσαι. Δεν είναι ούτε το πρώτο για να χωνεύεις, ούτε το δεύτερο για να μεθάς.
    Τη μέρα των βουλευτικών εκλογών να θυμάσαι δύο πράγματα: το κόμμα που θα ψηφίσεις, και την ιστορία του Κιγκιννάτου.
    Σχετικά με τη στιγμή της ανατολής του ήλιου, αν δεν σου πάει να στραφείς κατά την πλατεία Ασία και να προσευχηθείς, όπως συνήθιζε ο Σωκράτης, να μην ξεχνάς τα τζιτζίκια και τη Σαλώμη. Ότι τότε, αν είναι Ιούλιος και τραγουδούν και τη νύχτα, σταματούν ξαφνικά και όλα μαζί με τα τζιτζίκια. Και ότι τότε, αν είναι Οκτώβριος και έχουν φυσήξει βοριάδες, η φύση γίνεται διάφανη, σα να τίναξε και το τελευταίο της πέπλο.
    Πάντα να τρως την ώρα που λησμόνησες ότι πεινάς. Φτάνει να θυμάσαι πως το τρίτο όργανο που κίνησε την ιστορία, εκτός από το μυαλό και την καρδιά, ήταν η κοιλιά, όπως έλεγε ο Ουγκώ.
    Όνομα - εννοώ τον Ουγκώ - που σου δίνει αφορμή να ανασκάψεις την αρχαϊκή αλήθεια, ότι η μεγάλοι άνθρωποι κάνουν και τα μεγάλα λάθη.
    Την αρραβωνιαστικιά που έχασες, δεν την είχες ποτέ, εάν έστω και για μια στιγμή σε πειράξει η ελπίδα ότι κάποιος Ηρακλής ημπορεί να σου την ξαναφέρει από τον Άδη, όπως εκείνη την αρχαία Άλκηστι:

Και τέλος φθάνω στο γιαλό την αρραβωνιασμένη, 
Την απιθώνω με χαρά, κι ήτανε πεθαμένη.

Με τη λύση αυτή ο Σολωμός αρμένισε στις ίδιες μακρυνές Καραϊβικές του Ευρυπίδη.
    Αναποδογυρίζοντας τη δημώδη πίστη, βεβαίωνε με όρκο ότι η θάλασσα είανι το σταθερότερο πράγμα στον κόσμο, και το πιστότερο κατοικίδιο του ανθρώπου. Ποτέ δεν την γκρεμίζουν οι σεισμοί, και με τα κινήματά της, πάντα σου κάνει νόημα πως ό,τι ήσουν χθες δεν θα 'σαι αύριο.
    Τη γαμήλια νύχτα που θα σμίξεις με τη γυναίκα, για να της γεννήσεις παιδί, να μην ξαστοχήσεις ότι έχουν προσηλωθεί επάνω σας τα εκατομμύρια μάτια του μέλλοντος. Όλα εκείνα τα βλέμματα είναι τα σκοινιά που σε δέσανε, για να σε ανεβάζουν στο φως του ήλιου,

ες φάος ηελίοιο

όταν πια θα 'χεις βουτήξει στο βαθύ πηγάδι της ατελεύτητης ανυπαρξίας σου. Το μυστήριο τούτο στην ψυχολογία το λέμε απλά: ορμή προς διατήρηση του είδους, στην ηθική ακόμα απλούστερα: ευθύνη, και στην αισθητική άναυδα: ομορφιά.
    Και τελευταίο αυτό: Όταν κυττάζεις τα βουνά - τον Ταϋγετο, τον Ακροκόρινθο, το Δρίσκο - και κουβεντολογάς μαζί τους, να μην απορείς ότι δεν σου αποκρίνουνται. Η σιωπή τους είναι τα λόγια όλων εκείνων που τα κύτταξαν πρίν από σένα.
    Αυτό είναι περίπου το ιδεώδες του εσθλού." 

Η αφορμή για την παρούσα ανάρτηση εξηγήθηκε στην αρχή. Η αιτία όμως είναι διαφορετική. Αιτία είναι η ομάδα των ανθρώπων που αποτελούν την κίνηση για τη διάσωση του Ναού της Αφροδίτης στη Θεσσαλονίκη. Η νίκες που πέτυχαν στον τίμιο αγώνα τους πηγάζουν από αυτό το ιδεώδες. Το ιδεώδες του εσθλού. Σε αυτούς αφιερώνεται η παρούσα ανάρτηση. Και κυρίως στον Βασίλη Κρανιώτη που έχω την τιμή να τον νιώθω φίλο μου.






Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου